De rol die je van huis uit meeneemt – en hoe die doorwerkt in conflicten

Afgelopen week bleef mijn blik steeds weer hangen op een oude foto. Mijn moeder wordt lachend het water in gegooid, terwijl ik (een kleuter van vier) krampachtig probeer haar tegen te houden. De rest, inclusief mijn moeder, heeft plezier. Maar voor mij is het spannend en voelt het alsof ik haar moet beschermen.

Deze foto staat al jaren in een lijstje op mijn kast. De foto herinnert me eraan hoe mijn reis is gegaan: van kind dat zichzelf verantwoordelijk maakte voor het geluk van haar moeder (en anderen), naar volwassene die haar eigen plek inneemt en ieder zijn of haar eigen verantwoordelijkheid gunt. Dat verschil is enorm. En dat maakt uit.

Mijn moeder was een prachtige vrouw: liefdevol, attent, succesvol en trots op haar gezin. Maar ze worstelde ook. Eind 2010 koos ze ervoor om te stoppen met leven. Het zien van deze foto raakt me steeds weer. Het is een herinnering aan haar en ook een herinnering over mezelf. En een reminder; als het spannend wordt schiet ik nog weleens terug in die rol. Die zich op veel verschillende manieren kan laten zien. 

Je rol in je gezin van herkomst

We worden allemaal geboren in een systeem. Je gezin van herkomst is het eerste systeem waar je deel van uitmaakt. Daar leer je niet alleen lopen en praten, maar ook de eerste overtuigingen en gedragspatronen. Vaak onbewust.

Iedereen neemt daarin een plek en een rol op zich. Dat vormt je kwaliteiten – je gaven – maar ook je uitdagingen – je opgaven. Wat je als kind ontwikkelde om veiligheid te krijgen, neem je vaak mee naar later. In relaties, in werk en zeker in conflicten.

Als oudste dochter nam ik dus o.a. de rol van ‘verzorgende’: altijd alert, afgestemd op de emoties van anderen, met een groot verantwoordelijkheidsgevoel. Het bracht me veel, maar het had ook een prijs. Pas toen ik mijn gaven én mijn opgaven beter leerde kennen, kon ik opnieuw kiezen. En precies dat zie ik ook bij anderen gebeuren: een conflict kan een startpunt zijn voor bewustwording en transformatie.

Hoe dit doorwerkt op de werkvloer

Die dynamieken uit je gezin van herkomst laten je niet los zodra je volwassen bent. Ze reizen met je mee.

Stel je een teamoverleg voor. Er is spanning omdat afspraken niet worden nagekomen. Degene die vroeger thuis de ‘bemiddelaar’ was, schiet meteen in de rol van vredestichter: “laten we er niet te moeilijk over doen, kan gebeuren.” Degene die gewend was verantwoordelijkheid te dragen voor de sfeer, neemt automatisch de schuld op zich of maakt een grap. En iemand die thuis altijd geleerd heeft dat zijn stem er minder toe deed, houdt nu opnieuw zijn mond.

Het gevolg? Het echte gesprek wordt vermeden, terwijl de spanning onder de oppervlakte blijft groeien.

Herkenbaar? Dan is het zinvol om te onderzoeken welke rol jij van huis uit hebt meegenomen, en hoe die je nu helpt – of juist belemmert. Een conflict op de werkvloer  laat vaak haarfijn zien waar nog oude patronen meespelen, zowel voor de desbetreffende persoon als voor de organisatie zelf. En juist daar ligt ook de opening naar verandering. Het is een moment van inzicht. 

Conflict als moment van inzicht

Als kind paste je je aan om erbij te horen, geliefd en veilig te zijn. Dat was wijs en noodzakelijk. Maar wat ooit werkte, kan je als volwassene juist in de weg zitten. Een conflict legt dat feilloos bloot: ineens merk je dat je oude strategie niet meer werkt.

Dan heb je een keuze. Blijf je vasthouden aan wat vertrouwd is? Of durf je te onderzoeken welke delen van jezelf je hebt weggestopt – en die nu weer ruimte mogen krijgen?

Conflicten zijn geen fout in het systeem. Ze maken zichtbaar waar jouw gaven en opgaven liggen. En ze bieden de kans om oude patronen te doorbreken en nieuwe beweging te maken.

Wil je hier dieper in duiken? In mijn boek Jij Begon! schrijf ik uitgebreid over je plek in je gezin van herkomst en hoe dit doorwerkt in de manier waarop je met conflicten omgaat. Ook geef ik je een stappelplan naar een nieuwe manier van reageren. 

Meer informatie over mijn boek lees je hier: https://conflictwijs.nl/boek-jijbegon/ 

Je ontvangt nu tijdelijk een gratis werkboek voor professionals en je betaald geen verzendkosten.